Zdrowa dieta i aktywność fizyczna muszą iść ze sobą w parze. Podejmując regularny wysiłek, rośnie zapotrzebowanie organizmu na określone składniki odżywcze. Zużywa on także znacznie więcej energii, której poziom musi zostać wyrównany. Dostosowując dietę do intensywności ćwiczeń, jesteśmy w stanie także zwiększyć swoje możliwości i szybciej osiągnąć cele treningu – zrzucenie kilogramów, rozbudowę masy mięśniowej, poprawę kondycji.
Zwiększona a normalna aktywność fizyczna
Przede wszystkim należy jednak pamiętać, że zasady diety dla osób aktywnych fizycznie różnią się w zależności od intensywności treningów. Osobom dorosłym zaleca się 30-minutową aktywność przez pięć dni w tygodniu, by zachować zdrowie. Zalicza się do niej spacer, jazda na rowerze, taniec. Alternatywą jest 20-minutowy wysiłek fizyczny o zwiększonej intensywności trzy razy w tygodniu – siłownia, biegi, ćwiczenia aerobowe. To zakres treningowy, który można uznać za przeciętny, standardowy. Osoby, ćwiczące częściej lub bardziej intensywnie, prowadzą natomiast zwiększoną aktywność i to one przede wszystkim powinny zadbać o odpowiednie zbilansowanie diety. Kolejna kategoria to sportowcy – w ich przypadku dzienny jadłospis powinien być stale kontrolowany przez specjalistów i dietetyków, dlatego tej grupy osób aktywnych nie będziemy poruszać.
Zalety zbilansowanej diety dla aktywnych
Wprowadzenie zmian do jadłospisu jest bardzo ważne, ponieważ prowadzi do wielu korzyści. Należą do nich m.in.:
- lepsza wydajność podczas treningów,
- mniejsze uczucie zmęczenia,
- lepsza regeneracja tkanek i mięśni po ćwiczeniach,
- unikanie odwodnienia,
- unikanie zaburzenia gospodarki elektrolitowej,
- regulacja metabolizmu.
Ważne, by dieta wiązała się z taką samą dyscypliną, jak ćwiczenia, czyli była długotrwała i ściśle planowana. Dużą rolę odgrywa także różnorodność posiłków, w których przeważać powinny warzywa i owoce. Absolutnie niezbędne jest także wyeliminowanie produktów wysoko przetworzonych oraz spożywanie dużej ilości płynów.
Węglowodany jako źródło energii
Pierwszą i jedną z najważniejszych zasad każdej osoby aktywnej fizycznie jest dostarczanie organizmowi „paliwa” w postaci węglowodanów, które gromadzą się w mięśniach i wątrobie w postaci glikogenu. Węglowodany dostarczają niezbędnej energii, a podczas regularnych treningów ich poziom spada bardzo szybko. Efektem jest zmęczenie i niższa wydajność w trakcie oraz po treningu. Z węglowodanami nie można jednak przesadzić – ich nadmiar będzie odkładany w postaci tkanki tłuszczowej. Staraj się zatem nie spożywać w ciągu dnia więcej niż 10 g węglowodanów na kilogram masy ciała. Pamiętaj też, by sięgać po te „dobre” odmiany, czyli węglowodany złożone i spożywać je rano lub popołudniu. Wieczorem lepiej wybierać lżejsze i mniej energetyzujące produkty.
Źródła węglowodanów: pełnoziarniste produkty, płatki owsiane, fasola, groch, soja, soczewica, bób.
Wielonasycone kwasy tłuszczowe wspierające regenerację
Innym ważnym elementem diety osób aktywnych są tłuszcze, będące źródłami kwasów omega-3 i omega-6. Mają one działanie przeciwzapalne, dzięki czemu wspierają regenerację organizmu, narażonego na mikrouszkodzenia w trakcie ćwiczeń siłowych i aerobowych. Są one także składnikami budulcowymi komórek, zapobiegają powstawaniu zakrzepów oraz występowaniu nadciśnienia tętniczego.
Źródła wielonasyconych kwasów tłuszczowych: oleje roślinne (m.in. rzepakowy, sojowy, oliwa z oliwek, lniany), awokado, migdały, orzechy, ryby.
Cenne antyoksydanty
Regenerację organizmu wspierają także antyoksydanty, których główna rola to walka z wolnymi rodnikami. Odpowiadają one także za odnowę komórkową. Antyoksydanty najlepiej spożywać w naturalnej postaci, czyli wzbogacając dietę o duże ilości warzyw i owoców. Również dlatego, że witaminy A i E, pochodzące z naturalnych źródeł, są niemal niemożliwe do przedawkowania. Inaczej wygląda sprawa z suplementami diety. Owoce i warzywa to także cenne źródło innych wartości odżywczych, m.in.: likopenu (występuje w żółtych, pomarańczowych i zielonych warzywach i owocach), flawonoidów i karotenoidów, wspierających antyoksydacyjne działanie witamin i wzmacniających organizm.
Źródła antyoksydantów: warzywa i owoce
Płyny i napoje izotoniczne
Wysiłek fizyczny powoduje utratę płynów z organizmu, więc nie ulega wątpliwościom, że ich poziom musi być uzupełniany. Warto pamiętać, że już niewielkie odwodnienie organizmu może spowodować spadek wydajności organizmu nawet o 30%. Zalecane średnie spożycie 2 litrów wody dziennie w przypadku wzmożonej aktywności fizycznej może się okazać zatem niewystarczające. Najlepszym wyborem dla trenujących jest woda mineralna niegazowana, bogata w składniki odżywcze. Latem, kiedy temperatury są wyższe, a także po szczególnie intensywnych treningach, warto sięgnąć również po napoje izotoniczne i hipotoniczne, które uregulują gospodarkę elektrolitową. Zamiast jednak wybierać gotowe napoje, zawierające duże ilości cukru, lepiej napój izotoniczny przygotować samodzielnie. Powinien on zawierać sól, cukier, np. w postaci miodu i oczywiście wodę.
Sokoterapia dla aktywnych
Świeże soki z wyciskarki wolnoobrotowej mogą stanowić doskonałe dopełnienie zdrowej diety. Możesz dzięki nim spożywać znacznie większą ilość warzyw i owoców w postaci smacznych napojów, bogatych w składniki odżywcze. Dobrze skomponowany przepis takiego soku (lub smoothie!) może także skutecznie zastąpić słodkie przekąski i zniwelować apetyt na nie. Świetnie uzupełniają również zapotrzebowanie na płyny, szczególnie dla osób, które nie lubią wody lub nie piją jej wystarczających ilości.