
Wymiatają wolne rodniki, wzmacniają odporność i chronią przed chorobami cywilizacyjnymi. Poznaj zalety antyoksydantów, niezbędnego składnika diety w XXI wieku!
Czym są antyoksydanty?
Antyoksydanty, inaczej przeciwutleniacze, to związki chemiczne, które hamują reakcje utleniania w organizmie. Dokładniej – powstrzymują powstawanie szkodliwych wolnych rodników, czyli cząsteczek z niesparowanym elektronem. Każdy atom tlenu powinien mieć parzystą liczbę elektronów. Bywa jednak, że elektron „odrywa się” od orbity, pozostawiając „wyrwę”. Taki wybrakowany atom staje się wolnym rodnikiem i zaczyna atakować inny atom, by odebrać mu niezbędny elektron. Nie musi to być atom tlenu, ale jakikolwiek inny, również wchodzący w skład DNA. Zabierając mu elektron, tworzy on w ten sposób kolejny wolny rodnik, który również będzie próbował jak najszybciej uzupełnić braki. Wolne rodniki prowadzą więc do uszkodzeń w strukturze komórek ciała, powodują ich obumieranie, niszcząc zdrowie całego organizmu.
Skąd się biorą wolne rodniki?
Wolne rodniki powstają w procesach mających na celu przetwarzanie tlenu w energię. Wówczas nawet 5 proc. cząsteczek tlenu zamienia się w szkodliwe cząsteczki. Na ich uwalnianie się mają wpływ także takie zewnętrzne czynniki, jak:
- zanieczyszczone powietrze,
- dym tytoniowy,
- alkohol,
- duża ilość leków,
- zbyt długie przebywanie na słońcu,
- długotrwały stres,
- niedostateczny wypoczynek.
Co ciekawe, powstawaniu wolnych rodników sprzyja także intensywny trening. Dzieje się tak, ponieważ aktywność fizyczna przyspiesza przemianę materii, powodując również szybsze przetwarzanie tlenu i glukozy w energię. Efektem ubocznym tych procesów są właśnie wolne rodniki.
Szkodliwe cząsteczki trafiają do organizmu również w postaci pożywienia. Ich największym źródłem są produkty wędzone, smażone i grillowane.
Przeczytaj również: Ćwiczenia i dieta – jak się odżywiać będąc aktywnym fizycznie?
Choroby powodowane przez wolne rodniki
Wolne rodniki czynią bardzo wiele szkód w ludzkim organizmie. Są przyczyną miażdżycy i nowotworów. Powodują zmiany w strukturze kodu genetycznego, ponieważ grasujący atom atakuje często nasze DNA.
Cząsteczki te szkodzą także urodzie. Niszczą lipidy naskórka, uszkadzają naturalną barierę ochronną skóry, naruszają włókna kolagenowe i elastynowe skóry właściwej. Wszystko to powoduje, że skóra traci elastyczność, jest sucha, skłonna do podrażnień, a na jej powierzchni powstają głębokie zmarszczki.
Przeczytaj również: Sokoterapia – jak działa i kiedy ją stosować?
Naukowcy dowiedli także, że wolne rodniki mają mniejszy lub większy związek z takimi przypadłościami, jak demencja, choroba Alzheimera i Parkinsona, udar mózgu, choroba wieńcowa, zawał serca, cukrzyca, nieżyt żołądka, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, niewydolność nerek i wiele, wiele innych.
Warto jednak pamiętać, że wolne rodniki – chociaż groźne – są w pewnej ilości niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, m.in. systemu odpornościowego. Na przykład, białe krwinki celowo uruchamiają produkcję wolnych rodników, by te zniszczyły chorobotwórczego wirusa.
Antyoksydanty tylko w naturalnej postaci
Przeciwutleniacze, które powstrzymują powstawanie wolnych rodników, są niezbędnym elementem zdrowej diety. Szczególnie dla osób, mieszkających w zanieczyszczonych miastach, aktywnych fizycznie, poddawanych długotrwałemu stresowi czy sięgających po używki. Jak jednak pokazały badania, z ilością przyjmowanych antyoksydantów należy uważać. Na początku XXI w. przeprowadzono analizy, które dowiodły, że zbyt duża ich ilość może zwiększać ryzyko chorób zamiast je zmniejszać. Dlatego tak ważne jest, by przyjmować przeciwutleniacze nie w postaci syntetycznej, ale naturalnej. Antyoksydanty czerpane z pożywienia trudno jest przedawkować.
Źródła antyoksydantów
Najbardziej popularne antyoksydanty to witamina A i C. Ta pierwsza występuje w warzywach i owocach o czerwonej lub pomarańczowej barwie. Druga – w owocach cytrusowych, porzeczkach, pietruszce, pomidorach, mango, truskawkach, kiwi, liściach jarmużu, etc. Antyoksydanty to jednak nie tylko witaminy, ale również naturalne substancje nieodżywcze, które dodatkowo wspomagają działanie witamin. Należą do nich karotenoidy, znajdujące się w żółtych, pomarańczowych i zielonych warzywach i owocach, a także flawonoidy, które występują we wszystkich warzywach i owocach, w roślinach strączkowych, orzechach, gorzkiej czekoladzie, czerwonym winie oraz w kawie.
Przeczytaj również: Superowoce – czym są i czy naprawdę są super?
Jak dostarczać antyoksydantów?
O dostarczanie przeciwutleniaczy warto dbać cały rok. Latem w postaci świeżych i dojrzałych warzyw i owoców, a zimą – korzystając z mrożonek, które nie tracą swoich przeciwutleniających właściwości. Soki z wolnoobrotowej wyciskarki są w nie bogate i pozwolą dostarczać organizmowi niezbędnych składników odżywczych, które są lepiej przyswajalne niż same warzywa i owoce. Ponadto, warto wzbogacić dietę o rośliny strączkowe, orzechy, zieloną herbatę. Urozmaicone posiłki, dużo „zielonego” na talerzu i smaczne soki warzywno-owocowe wystarczą, by organizm mógł codziennie walczyć ze szkodliwymi cząsteczkami.
